کد مطلب:50096 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » قرآن

آيات و رواياتي درباره جايگاه عقل و انديشه انساني در مكتب نبي اكرم و ائمه (ص) بيان فرماييد.

خداوند با بيان هاي مختلف، انسان را به انديشه و تدبّر دعوت كرده است و كساني كه به تفكر بي اعتنايند، مورد توبيخ و مذمت قرار گرفته اند. قرآن كريم افرادي را كه از تعقّل و انديشه گريزانند، به عنوان پست ترين جنبندگان معرفي كرده و خطابات خود را مايه عبرت و بهره گيري صاحبان عقل و خرد دانسته است. قرآن كريم هرگز آدميان را به تعبّد محض و پذيرش بي دليل عقايد ديني و تعطيل كردن عقول دعوت نكرده است؛ بلكه خود به اقامه دليل عقلي پرداخته و مخاطبان خود را به تعقّل و تدبّر توصيه فرموده است: 1. {A{/Bإِنَّ فِي خَلْقِ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلافِ اَللَّيْلِ وَ اَلنَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي اَلْأَلْبابِ {w1-14w}{I3:190I}/}A}؛ {Mبه راستي كه در آفرينش آسمان ها و زمين و تفاوت شب و روز، نشانه هايي است براي صاحب دلان M}، {V(سوره آل عمران، آيه 190)V}. 2. {A{/Bوَ ما يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا اَلْأَلْبابِ {w13-18w}{I2:269I}*/}A}، {Mو جز خردمندان، كسي پند نمي گيرد.M}، {V(سوره بقره، آيه 269)V}. 3. {A{/Bكَذلِكَ يُبَيِّنُ اَللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ {w1-7w}{I2:242I}/}A}؛ {Mبدين گونه، خداوند آيات خود را براي شما بيان مي كند، باشد كه بينديشيدM}، {V(سوره بقره، آيه 242)V}. 4. قرآن كريم، حسرت و افسوس جهنّميان را نتيجه سرپيچي از رهنمودهاي عقل مي داند. {A{/Bوَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِي أَصْحابِ اَلسَّعِيرِ{w1-12w}{I67:10I}/}A}؛ {Mاگر گوش شنوا داشته، انديشه مي نموديم، از دوزخيان نبوديم M}، {V(سوره ملك، آيه 10)V}. 5. قرآن كريم نه تنها براي آزادي از جبر بيرون و آزادي از هوا و هوس هاي دروني ارزش قايل است، بلكه انسان را از زنجيرهايي كه عقل و انديشه را به بند بكشد بر حذر مي دارد و براي دوري از تعصب در انديشه، مي فرمايد. {A{/Bفَبَشِّرْ عِبادِ * اَلَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ اَلْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ اَلَّذِينَ هَداهُمُ اَللَّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا اَلْأَلْبابِ {w13-28w}{I39:18-17I}/}A}؛ {Mبشارت ده بندگاني را كه به گفتار گوش فرا داده و از بهترين آن ها پيروي مي كنند. آن ها كساني هستند كه خدا هدايتشان كرده است و آنها صاحبان خرد و انديشه اندM}، {V(سوره زمر، آيه 17 - 18)V}. روايات اهل بيت(ع) نيز عقل را در مقامي بس و الاشاره است. 1. امام موسي بن جعفر(ع) ضمن بر شمردن پاره اي از ويژگي هاي عقل و عاقلان، مي فرمايد: «خداي را بر مردمان دو حجت است: حجتي بيروني و حجتي دروني؛ حجت برون همانا پيامبران و امامان هستند و حجت درون عقل و خرد آدميان»، {V(كافي، جلد 1، كتاب العقل و الجهل، حديث 12)V}. علي(ع) مي فرمايد: «پايه دين بر عقل استوار شده و خدا را تنها بدين وسيله مي توان شناخت. خردمند از تمامي كساني كه از راهي جز عقل، وصال خدا را مي جويند به او نزديك تر است و...»، {V(بحارالانوار، ج 1، ص 94، ح 18)V}. 3. اميرالمؤمنين(ع) مي فرمايد: «عقل، رسول و پيامبر الهي است و هيچ فقري شديدتر از محروميت از آن نيست»، {V(نهج البلاغه، قصار الحكم، حكمت 54)V}.